دوره 2، شماره 1 - ( 3-1401 )
جلد 2 شماره 1 صفحات 25-18 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
ajbakhsh E, Norbakhsh F, Behshood P. Determination of molecular properties of Salmonella isolates isolated from red meat in Shahrekord, Iran. Zoonosis 2022; 2 (1) :18-25
URL: http://zoonosis.ir/article-1-37-fa.html
URL: http://zoonosis.ir/article-1-37-fa.html
تاجبخش الهه، نوربخش فهیمه، بهشود پریسا. تعیین خصوصیات مولکولی ایزوله‌های سالمونلای جداشده از گوشت قرمز در شهرستان شهرکرد. مجله بيماری های قابل انتقال بين انسان و حيوان. 1401; 2 (1) :18-25
، Parisa_behshood@yahoo.com
متن کامل [PDF 459 kb]
(119 دریافت)
| چکیده (HTML) (574 مشاهده)
متن کامل: (114 مشاهده)
مقدمه
سالمونلوز یکی از مهم‌ترین بیماری‌های منتقله از طریق مواد غذایی است. گونه سالمونلا برای سلامت عمومی خطر آفرین است و عفونت‌های ایجادشده به‌وسیله این باکتری در سیستم بهداشت و درمان وضعیت دام و طیور زیان اقتصادی زیادی به همراه دارد (1 و 4). باکتری سالمونلا انتریکا سرووار انتریتیدیس از طریق مواد غذایی آلوده قابل‌انتقال به انسان می‌باشد، بدین‌جهت تشخیص سریع عامل بیماری‌زا در مواد غذایی و کنترل انتقال بیماری از این طریق ازجمله موارد حائز اهمیت در بهداشت مواد غذایی می‌باشد (5 و 6). سرووارهای مشخصی از سالمونلا متعلق به زیرگونه‌ی سالمونلا انتریکا پلاسمید حدت حامل اپرون ... را حمل می‌کنند. این اپرون به همراه دیگر ژن‌ها در ایجاد حدت و مقاومت دارویی نقش عمده‌ای دارد. سالمونلا انتریتیدیس دارای چند عامل حدت می‌باشد که باعث افزایش قدرت بیماری‌زایی این باکتری می‌شوند، از جمله این عوامل می‌توان به وجود تاژک اشاره کرد (4, 7 و 8). سالمونلاها دارای گسترش جغرافیایی وسیعی می‌باشند و قادر به ایجاد عفونت در طیف وسیعی از موجودات زنده از جمله انسان می‌باشند. سبزیجات، فرآورده‌های لبنی، محصولات دریایی، مواد گوشتی به‌ویژه گوشت ماکیان، تخم‌مرغ و فرآورده‌های جانبی از مهم‌ترین منابع آلودگی سالمونلا در انسان محسوب می‌شود (9).
ژن‌های spv تقریباً در تمامی جدایه‌های طبیعی سالمونلاهای سازگار با میزبان حیوانی یافت می‌شوند. ژن‌های پلاسمید کد کننده‌ی spv هم‌چنین در سرووارهای با گستردگی میزبانی مانند سالمونلا تیفی‌موریوم و سالمونلا انتریتیدیس یافت می‌شوند. لوکوس spv شامل ژن‌های spvRABC می‌باشد. ژن‌های اصلی عامل فتوتیپ بیماری‌زایی عبارت‌اند از: spvR، تنظیم‌کننده رونویسی مثبت و دو ژن ساختاری spvB و spvC پلیمریزاسیون اکتین به‌وسیله APD ریبوزیله شدن مونومرهای اکتین را فراهم می‌کنند. spvC فعالیت فسفوترئونین لیازی دارد که به‌طور برگشت‌ناپذیری MAP کیناز سلول میزبانی را با برداشتن فسفات و تغییر آن به ترئونین هدف غیرفعال می‌نماید. نقش این فعالیت در فنوتیپ بیماری‌زایی spvC هنوز تأیید نشده است. هر دو spvB و spvC در سیستم ترشحی در جزیرهی بیماری‌زایی واقع‌شده‌اند. این دو ژن به‌وسیله سیستم ترشحی تیپ III به درون سیستم میزبان انتقال داده می‌شوند. مکانیسم افزایش بیماری‌زایی این دو ژن هنوز نامشخص است. اما هر دو در ایجاد فنوتیپ بیماری‌زایی با یکدیگر همکاری می‌کنند. spvR یک فعال‌کننده رونویسی نوع RR/Lys.Mel است و جدا از ژن‌های ساختاری spvABCD رونویسی می‌گردد. spvR به پروموترهای spvA و spvR متصل شده و برای بیان ژن‌های spvABCD موردنیاز است. با توجه به مطالعات انجام‌شده در ایران و جهان بررسی فراوانی این سرووار و ژن‌های عامل حدت آن در حال افزایش بوده و حاکی از اهمیت روزافزون آن می‌باشد (5, 6, 10 و 11). پلاسمید حدت در سرووارهای متعددی از سالمونلاها حامل اپرون spv (حدود هشت باز) است که نقشی در حدت باکتری برای میزبان دارد. این اپرون در ایجاد حدت و مقاومت دارویی، انتشار عمومی باکتری در بدن میزبان (انسان و حیوان) و سلامت جامعه به اثبات رسیده است. حضور و یا عدم حضور در این پلاسمید می‌تواند در برنامه‌های واکسیناسیون، درمان، کنترل و پیشگیری موفقیت‌های بزرگی را حل نماید. هدف از مطالعه حاضر تعیین خصوصیات مولکولی از قبیل فراوانی ژن‌های 2int،1int، seFA، spv، inv A ایزوله‌های سالمونلای جداشده از گوشت قرمز در شهرستان شهرکرد است.
مواد و روشها
روش جمع‌آوری نمونه
در این مطالعه مجموعاً 300 نمونه گوشت قرمز از مراکز عرضه گوشت در شهرستان شهرکرد جمع‌آوری و در شرایط استریل به آزمایشگاه میکروبیولوژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد منتقل گردید. 25 گرم از نمونه‌ها به 225 گرم محیط پیش غنی کننده آب پپتونه منتقل شد و در گرمخانه در دمای 37 درجه سانتی گراد به مدت 24 ساعت قرار داده شد. 10 میلی‌لیتر از سوسپانسیون به محیط سلنیت سیستئن منتقل و به مدت 24 ساعت گرمخانه گذاری شد. در این مرحله یک لوپ از محیط غنی کننده در محیط سالمونلا- شیگلا آگار کشت داده و 24 ساعت در دمای 37 درجه گرمخانه گذاری شد. پرگنه‌های شفاف و بی‌رنگ گاه با مرکز سیاه،رشد کرده در این محیط جهت تشخیص نهایی سالمونلا مورد آزمایش‌های بیوشیمیایی قرار گرفتند (12). در ادامه از محیط سلنیت سیستئین در محیط سالمونلا- شیگلا آگار و برلیانت گرین آگار به‌صورت خطی کشت داده و به مدت 24 ساعت ابتدا در 37 دمای درجه سانتی گراد و سپس 41 درجه سانتی گراد گرمخانه گذاری شدند. پرگنه‌های بی‌رنگ با مرکز سیاه در محیط سالمونلا - شیگلا آگار و پر گنه‌های زردرنگ با مرکز سیاه در محیط برلیانت آگار به‌عنوان پرگنه‌های مشکوک انتخاب و جهت تست‌های تکمیلی چون تست اوره مورد آزمایش قرار گرفتند.
استخراج DNA
به‌منظور تشخیص سروتیپ انتریتیدیس مراحل استخراج DNA با روش جوشاندن[1]بر روی کلنی‌های رشد کرده، صورت گرفت. برای این منظور کشت یک‌شبه باکتری در محیط پپتون واتر ساخت شرکت مرک آلمان، به‌عنوان منبع برای استخراج DNA، مورداستفاده قرار گرفت. برای این کار120 ماکرو‌لیتر از محیط پپتون واتر که حاوی باکتری رشد یافته در محیط‌های کشت مورد بررسی بود (هر نمونه به شکل جداگانه)، را با 500 میکرولیتر آب مقطر استریل[2]، مخلوط و به مدت 10 دقیقه در بشر حاوی آب جوش، جوشانده شد. DNA استخراج‌شده تا زمان انجام بررسی‌های مولکولی در فریزر در 20- درجه سانتی‌گراد نگهداری شد. بعد از استخراج DNA، با استفاده از زوج پرایمرهای طراحی‌شده مربوط به ژن 16srRNA سالمونلا انتریتیدیس (جدول 1)، تشخیص قطعی ایزوله‌ها انجام شد. واکنش PCR برای هر ژن در حجم نهایی 25 میکرولیتر متشکل از DNA استخراج‌شده یک میکرولیتر، PCR buffer 10x (5/2 میکرولیتر)، Mix dNTP 5) 5/0 میکرولیتر) (mM 10(، (mM50(، (Mgcl275/0 میکرولیتر) هرکدام از پرایمرهای F و ) Rیک میکرولیتر)، آنزیم (2/0 میکرولیتر)Smar Taq DNA Polymerase و 05/18 میکرولیتر آب مقطر صورت گرفت. واکنش PCR انجام شد. برنامه واکنش زنجیره پلیمراز برای تکثیر ژن 16srRNA بدین شرح بود 5 دقیقه دناتوراسیون اولیه در 95 درجه سلسیوس، سپس محصولات طی 35 سیکل (دناتوراسیون در 35 درجه سلسیوس برای 30 ثانیه، اتصال در 58 درجه سلسیوس برای هشت دقیقه و گسترش در 72 درجه سلسیوس برای 30 ثانیه) تکثیر یافتند. چهار میکرولیتر از محصولات واکنش زنجیره پلیمراز در ژل آگارز دو درصد الکتروفورز شده و سپس با رنگ آمیزی اتیدیوم بروماید درصد مشاهده شدند. در این بخش از نشانگر DNA استاندارد 800-8500 جفت باز شرکت متابیون استفاده شد.
جدول 1: توالی پرایمرهای مربوط به ردیابی ژن srRNA16، inv A, stn spv, و sefA
واکنش PCR جهت ردیابی ژن‌های inv A, stn spv, و sefA
با توجه دمای انیلینگ و اندازه باند ژن‌های موردنظر ژن‌های inv A, stn spv, و sefA به‌صورت جداگانه یکدیگر مورد بررسی قرار گرفتند. توالی پرایمرهای مورداستفاده جهت ردیابی ژن‌های مذکور در جدول شماره 1 نشان داده‌شده است. جهت ردیابی ژن‌های inv A, stn spv, و sefA واکنش PCR در حجم نهایی 25 میکرولیتر متشکل از DNA استخراج‌شده، PCR buffer 10x، Mix dNTP (mM 10(، (mM50)Mgcl2 ، پرایمرهای F و R، آنزیم Smar Taq DNA Polymerase و آب مقطر صورت گرفت.
نتـایج
بررسی‌های میکروبیولوژی مطالعه حاضر، باهدف جداسازی سالمونلا انتریتیدیس از گوشت قرمز عرضه‌شده به بازار مصرف شهرستان شهرکرد و بررسی خصوصیات مولکولی از قبیل فراوانی ژن‌های حدت در این ایزوله‌ها صورت گرفت. در این تحقیق از 300 نمونه گوشت قرمز موردبررسی در بررسی‌های بیوشیمیایی و مولکولی 37 مورد (33/12 درصد) سالمونلا انتریتیدیس تشخیص داده شد.
ردیابی ژن 16srRNA سالمونلا انتریتیدیس
در ردیابی ژن 16srRNA سالمونلا انتریتیدیس پس از استخراج DNA و بررسی کیفیت DNA های استخراج‌شده روی ژل آگارز یک درصد به‌منظور تشخیص قطعی باکتری سالمونلا انتریتیدیس در حضور توالی ژن 16srRNA، باکتری‌های جداشده موردبررسی قرار گرفتند. تمامی نمونه‌ها با داشتن باند 250 جفت بازی مثبت تشخیص داده شدند.
ردیابی ژن‌های inv A, stn spv, و sefA
از 37 ایزوله سالمونلا انتریتیدیس موردبررسی ژن‌های inv A و stn در تمامی موارد (100درصد)، spvA در 28 ایزوله (67/75 درصد) و ژن sefA در 20 ایزوله (54 درصد) برآورد گردید (شکل 1-4).
شکل 1: الکتروفورز محصول PCR ژن spv سالمونلا انتریتیدیس. شماره 1: مارکر 100 جفت بازی فرمنتاز. ستون‌های2 و 3: نمونه های مثبت دارای باند 274 جفت بازی. ستون 4: کنترل منفی.
شکل 2: الکتروفورز محصول PCR ژن sef سالمونلا انتریتیدیس. شماره 1: مارکر 100 جفت بازی فرمنتاز. ستون‌های 2 و 3: نمونه های مثبت .دارای باند 331 جفت بازی ستون 4: کنترل منفی.
شکل 3: الکتروفورز محصول PCR ژن stn سالمونلا انتریتیدیس. شماره 1: مارکر 100 جفت بازی فرمنتاز. ستون‌های 2-5: نمونه های مثبت دارای باند 260 جفت بازی. ستون 4: کنترل منفی.
شکل 4: الکتروفورز محصول PCR ژن inv A سالمونلا انتریتیدیس. شماره 1: مارکر 100 جفت بازی فرمنتاز. ستون‌های 2-5 نمونه های مثبت دارای باند 284 جفت بازی.
بحث
باکتری سالمونلا یکی از شایع‌ترین پاتوژن‌های منتقله از راه مواد غذایی است که در انسان و حیوان ایجاد بیماری می‌نماید. محصولات گوشتی آلوده، منبع اصلی سالمونلا معرفی‌شده‌اند و به گزارش سازمان بهداشت جهانی، سالیانه بالغ بر 16 تا 33 میلیون مورد بیمار و 500 تا 600 هزار مرگ ناشی از سالمونلا اتفاق می‌افتد. این مسئله به‌عنوان یک معضل بزرگ بهداشتی در کشورهای درحال‌توسعه ازجمله کشور ما مطرح می‌باشد. سالمونلا تیفی‌موریوم شایع‌ترین سروتایپ جدا شده از انسان است. از این‌رو تشخیص به‌موقع و درست این باکتری در مواد غذایی و افراد مشکوک به آلودگی ضروری به نظر می‌رسد. آلودگی به سالمونلا در گوشت گاو از سال 1970 با فراوانی 6/2 درصد در ایران موردتوجه محققان قرار گرفت و سالمونلا تیفی موریوم به‌عنوان یکی از عوامل بیماری‌های ناشی از مصرف مواد غذایی آلوده گزارش شد. در مطالعه حاضر از 300 نمونه گوشت قرمز موردبررسی، 37 مورد (33/12 درصد) سالمونلا انتریتیدیس شناسایی شد. درحالی‌که در تحقیق انجام‌شده توسط نصرتی و همکاران در 2012 به‌منظور بررسی شیوع سروتیپ‌های سالمونلا تیفی‌موریوم، تیفی و اینتریتیدیس در مواد غذایی در مرکز درمانی بیمارستان مفید آلودگی گوشت گاو به سالمونلا 8/8 درصد گزارش گردید (12) و در تحقیق انجام‌شده توسط Maharjan و همکاران میزان شیوع سالمونلا در گوشت مرغ، 5/14درصد، بوفالو 5/13درصد، و بز 3/3درصد گزارش شد (13). گزارش‌ها حاکی از متفاوت بودن میزان آلودگی به ساالمونلا در نمونه‌های مختلف گوشت می‌باشد به‌طوری‌که لو و همکاران و استسونس و همکاران در ویتنام و سنگال گزارش کردند که 9/48 درصد از نمونه‌های گوشت مرغ و 43 درصد از نمونه‌های گوشت گاو به سالمونلا می‌باشند که نسبت به نتایج حاصل از تحقیق ما بیشتر می‌باشد (14). این مطلب بیانگر آن است که میزان فراوانی و جداسازی سالمونلا برحسب نوع گوشت، منطقه جغرافیایی، متدولوژی به‌کاررفته بسیار متغیر می‌باشد. Nagva و همکاران در مطالعه‌ای در 2012، در یونان آلودگی به گونه‌های سالمونلا را در جوجه‌های گوشتی 4/1درصد، در گوشت مرغ فریز شده چهار درصد و در افرادی که مسمومیت غذایی داشتند 10درصد گزارش کردند (15). تفاوت در میزان آلودگی به سالمونلا در مطالعات انجام‌شده توسط محققین مختلف می‌تواند به علت تفاوت در روش نمونه‌گیری باشد. سالمونلا انتریکا سرووار تیفی موریوم و سالمونلا انتریکا سرووار انتریتیدیس ازجمله سرووارهای بسیار مهم منتقله از راه مواد غذایی می‌باشند که در زمینه‌ی جداسازی این سرووارها تحقیقات متعددی صورت گرفته است. در بررسی انجام‌شده توسط جمشیدی و همکاران در مشهد آلودگی به سالمونلا تیفی‌موریوم در لاشه‌های مرغ 6/1درصد گزارش گردید که با نتایج حاصل از تحقیق ما هم‌خوانی دارد (6). در پژوهش انجام‌شده توسط سلطان دلال و همکاران که روی نمونه‌های گوشت مرغ و قرمز صورت گرفت، 8/47 درصد از نمونه‌های گوشت مرغ و 8/28 درصد از نمونه‌های گوشت قرمز به سالمونلا آلوده بودند. در این بررسی سروتیپ غالب مربوط به سالمونلا تامپسون (9/54 درصد) و سالمونلا انتریتیدیس (8/9 درصد) بوده است (16).
عوامل ویرولانس در سالمونلاها ممکن است کروموزومی یا پلاسمیدی باشند پلاسمیدهای بزرگ با اندازه 285-50 کیلو باز بسته به سرووار در سالمونلاها شناخته‌شده‌اند. در تحقیق حاضر از 37 ایزوله سالمونلا انتریتیدیس موردبررسی ژن‌های inv A و stn در تمامی موارد (100درصد)، spvA در28 ایزوله (67/75 درصد) و ژن sefA در 20 ایزوله (54 درصد) برآورد گردید. در تحقیق انجام‌شده توسط Chaudhary و همکاران که بر روی 270 نمونه گوشت صورت گرفت، در 37 نمونه (7/13 درصد) آلودگی به سالمونلا گزارش گردید که 13 نمونه (13/35 درصد) آلودگی به سالمونلا انتریتیدیس و در 24 نمونه آلودگی به سالمونلا تایفی موریوم گزارش گردید.در این تحقیق مشابه تحقیق ما ژن‌های inv A و stn در تمامی ایزوله‌ها گزارش گردیدند. درصورتی‌که ژن spvR در ایزوله‌های سالمونلا انتریتیدیس در 10 ایزوله (92/76 درصد) گزارش گردید (17). ژن‌های spv[3] تقریباً در تمامی جدایه‌های طبیعی سالمونلاهای تطابق یافته با میزبان حیوانی یافت می‌شوند. در تحقیق حاضر ژن spv (67/75 درصد) گزارش گردید که یافته‌های سایر محققان نیز حاکی از فراوانی بالای این ژن در ایزوله‌های سالمونلا انتریتیدیس می‌باشد. درخشنده و همکاران حضور سه ژن spvB، spvC و spvR را در 60 سروتایپ سالمونلا جداشده از منابع مختلف موردبررسی قراردادند. فراوانی ژن‌های یادشده به ترتیب 3/43 ، 3/73 و 6/46 درصد گزارش شد (18). در تحقیق امینی و همکاران که بر روی 1001 نمونه طیور صورت گرفت در 68 مورد آلوده به سالمونلا گزارش شد. 35 )51درصد( مورد به‌عنوان سالمونلا انتریتیدیس شناخته شدند. حضور ژن‌های spv در سالمونلا انتریتیدیس 6/88 درصد برآورد گردید (19). در تحقیق حاضر از 37 ایزوله سالمونلا انتریتیدیس موردبررسی ژن sefA در 20 ایزوله (54 درصد) گزارش گردید. در تحقیق مرشد و پیغمبری مشخص گردید ژن sefA از پتانسیل بالایی به‌عنوان یک شاخص تشخیصی و اپیدمیولوژیک برخوردار است (20). در مطالعه‌ای که Oliveira و همکاران در سال 2003 در برزیل بر روی حضور ژن‌های invA ، spvR و spvC در سالمونلاهای جداشده از منابع موردبررسی شامل طیور، خوک، انسان و غذا انجام شد، فراوانی ژن‌های spvR و spvC به ترتیب 2/91 و 2/90 درصد گزارش شد (21و 22).
نتیجه گیری کلـی و پیشنهادها
گوشت و تخم پرندگان و فرآورده‌های آنها همیشه به‌عنوان منابع اصلی سالمونلاها در مسمومیت‌های غذایی انسان مطرح بوده‌اند، لذا تشخیص این عوامل میکروبی در پیشگیری از گسترش آلودگی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می‌باشد. سالمونلا یکی از مهم‌ترین علت‌های شیوع بیماری‌های ناشی از غذا در جهان است. مهم‌ترین سروتیپ جداشده از انسان سالمونلا تیفی موریوم و انتریتیدیس است. بنابراین، کنترل میکروبی مواد غذایی اهمیت خاصی دارد. سالمونلوز از بیماری‌های عفونی مشترک بین انسان و دام می‌باشد و افزایش شیوع آن بین انسان و حیوان، مخصوصاً در دهه‌های اخیر، اهمیت بیماری را دوچندان می‌نماید. برای جلوگیری از آلودگی سالمونلا، برنامه‌های نظارتی موردنیاز است.
تقـدیر و تشـکر
از تمامی کسانی که در نگارش این مقاله یاری رساندهاند تشکر مینماییم.
تعارض منافع
هیچگونه تضاد منافعی بین نویسندگان وجود ندارد و این مقاله با اطلاع و هماهنگی آنها ارسال شده است.
سالمونلوز یکی از مهم‌ترین بیماری‌های منتقله از طریق مواد غذایی است. گونه سالمونلا برای سلامت عمومی خطر آفرین است و عفونت‌های ایجادشده به‌وسیله این باکتری در سیستم بهداشت و درمان وضعیت دام و طیور زیان اقتصادی زیادی به همراه دارد (1 و 4). باکتری سالمونلا انتریکا سرووار انتریتیدیس از طریق مواد غذایی آلوده قابل‌انتقال به انسان می‌باشد، بدین‌جهت تشخیص سریع عامل بیماری‌زا در مواد غذایی و کنترل انتقال بیماری از این طریق ازجمله موارد حائز اهمیت در بهداشت مواد غذایی می‌باشد (5 و 6). سرووارهای مشخصی از سالمونلا متعلق به زیرگونه‌ی سالمونلا انتریکا پلاسمید حدت حامل اپرون ... را حمل می‌کنند. این اپرون به همراه دیگر ژن‌ها در ایجاد حدت و مقاومت دارویی نقش عمده‌ای دارد. سالمونلا انتریتیدیس دارای چند عامل حدت می‌باشد که باعث افزایش قدرت بیماری‌زایی این باکتری می‌شوند، از جمله این عوامل می‌توان به وجود تاژک اشاره کرد (4, 7 و 8). سالمونلاها دارای گسترش جغرافیایی وسیعی می‌باشند و قادر به ایجاد عفونت در طیف وسیعی از موجودات زنده از جمله انسان می‌باشند. سبزیجات، فرآورده‌های لبنی، محصولات دریایی، مواد گوشتی به‌ویژه گوشت ماکیان، تخم‌مرغ و فرآورده‌های جانبی از مهم‌ترین منابع آلودگی سالمونلا در انسان محسوب می‌شود (9).
ژن‌های spv تقریباً در تمامی جدایه‌های طبیعی سالمونلاهای سازگار با میزبان حیوانی یافت می‌شوند. ژن‌های پلاسمید کد کننده‌ی spv هم‌چنین در سرووارهای با گستردگی میزبانی مانند سالمونلا تیفی‌موریوم و سالمونلا انتریتیدیس یافت می‌شوند. لوکوس spv شامل ژن‌های spvRABC می‌باشد. ژن‌های اصلی عامل فتوتیپ بیماری‌زایی عبارت‌اند از: spvR، تنظیم‌کننده رونویسی مثبت و دو ژن ساختاری spvB و spvC پلیمریزاسیون اکتین به‌وسیله APD ریبوزیله شدن مونومرهای اکتین را فراهم می‌کنند. spvC فعالیت فسفوترئونین لیازی دارد که به‌طور برگشت‌ناپذیری MAP کیناز سلول میزبانی را با برداشتن فسفات و تغییر آن به ترئونین هدف غیرفعال می‌نماید. نقش این فعالیت در فنوتیپ بیماری‌زایی spvC هنوز تأیید نشده است. هر دو spvB و spvC در سیستم ترشحی در جزیرهی بیماری‌زایی واقع‌شده‌اند. این دو ژن به‌وسیله سیستم ترشحی تیپ III به درون سیستم میزبان انتقال داده می‌شوند. مکانیسم افزایش بیماری‌زایی این دو ژن هنوز نامشخص است. اما هر دو در ایجاد فنوتیپ بیماری‌زایی با یکدیگر همکاری می‌کنند. spvR یک فعال‌کننده رونویسی نوع RR/Lys.Mel است و جدا از ژن‌های ساختاری spvABCD رونویسی می‌گردد. spvR به پروموترهای spvA و spvR متصل شده و برای بیان ژن‌های spvABCD موردنیاز است. با توجه به مطالعات انجام‌شده در ایران و جهان بررسی فراوانی این سرووار و ژن‌های عامل حدت آن در حال افزایش بوده و حاکی از اهمیت روزافزون آن می‌باشد (5, 6, 10 و 11). پلاسمید حدت در سرووارهای متعددی از سالمونلاها حامل اپرون spv (حدود هشت باز) است که نقشی در حدت باکتری برای میزبان دارد. این اپرون در ایجاد حدت و مقاومت دارویی، انتشار عمومی باکتری در بدن میزبان (انسان و حیوان) و سلامت جامعه به اثبات رسیده است. حضور و یا عدم حضور در این پلاسمید می‌تواند در برنامه‌های واکسیناسیون، درمان، کنترل و پیشگیری موفقیت‌های بزرگی را حل نماید. هدف از مطالعه حاضر تعیین خصوصیات مولکولی از قبیل فراوانی ژن‌های 2int،1int، seFA، spv، inv A ایزوله‌های سالمونلای جداشده از گوشت قرمز در شهرستان شهرکرد است.
مواد و روشها
روش جمع‌آوری نمونه
در این مطالعه مجموعاً 300 نمونه گوشت قرمز از مراکز عرضه گوشت در شهرستان شهرکرد جمع‌آوری و در شرایط استریل به آزمایشگاه میکروبیولوژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد منتقل گردید. 25 گرم از نمونه‌ها به 225 گرم محیط پیش غنی کننده آب پپتونه منتقل شد و در گرمخانه در دمای 37 درجه سانتی گراد به مدت 24 ساعت قرار داده شد. 10 میلی‌لیتر از سوسپانسیون به محیط سلنیت سیستئن منتقل و به مدت 24 ساعت گرمخانه گذاری شد. در این مرحله یک لوپ از محیط غنی کننده در محیط سالمونلا- شیگلا آگار کشت داده و 24 ساعت در دمای 37 درجه گرمخانه گذاری شد. پرگنه‌های شفاف و بی‌رنگ گاه با مرکز سیاه،رشد کرده در این محیط جهت تشخیص نهایی سالمونلا مورد آزمایش‌های بیوشیمیایی قرار گرفتند (12). در ادامه از محیط سلنیت سیستئین در محیط سالمونلا- شیگلا آگار و برلیانت گرین آگار به‌صورت خطی کشت داده و به مدت 24 ساعت ابتدا در 37 دمای درجه سانتی گراد و سپس 41 درجه سانتی گراد گرمخانه گذاری شدند. پرگنه‌های بی‌رنگ با مرکز سیاه در محیط سالمونلا - شیگلا آگار و پر گنه‌های زردرنگ با مرکز سیاه در محیط برلیانت آگار به‌عنوان پرگنه‌های مشکوک انتخاب و جهت تست‌های تکمیلی چون تست اوره مورد آزمایش قرار گرفتند.
استخراج DNA
به‌منظور تشخیص سروتیپ انتریتیدیس مراحل استخراج DNA با روش جوشاندن[1]بر روی کلنی‌های رشد کرده، صورت گرفت. برای این منظور کشت یک‌شبه باکتری در محیط پپتون واتر ساخت شرکت مرک آلمان، به‌عنوان منبع برای استخراج DNA، مورداستفاده قرار گرفت. برای این کار120 ماکرو‌لیتر از محیط پپتون واتر که حاوی باکتری رشد یافته در محیط‌های کشت مورد بررسی بود (هر نمونه به شکل جداگانه)، را با 500 میکرولیتر آب مقطر استریل[2]، مخلوط و به مدت 10 دقیقه در بشر حاوی آب جوش، جوشانده شد. DNA استخراج‌شده تا زمان انجام بررسی‌های مولکولی در فریزر در 20- درجه سانتی‌گراد نگهداری شد. بعد از استخراج DNA، با استفاده از زوج پرایمرهای طراحی‌شده مربوط به ژن 16srRNA سالمونلا انتریتیدیس (جدول 1)، تشخیص قطعی ایزوله‌ها انجام شد. واکنش PCR برای هر ژن در حجم نهایی 25 میکرولیتر متشکل از DNA استخراج‌شده یک میکرولیتر، PCR buffer 10x (5/2 میکرولیتر)، Mix dNTP 5) 5/0 میکرولیتر) (mM 10(، (mM50(، (Mgcl275/0 میکرولیتر) هرکدام از پرایمرهای F و ) Rیک میکرولیتر)، آنزیم (2/0 میکرولیتر)Smar Taq DNA Polymerase و 05/18 میکرولیتر آب مقطر صورت گرفت. واکنش PCR انجام شد. برنامه واکنش زنجیره پلیمراز برای تکثیر ژن 16srRNA بدین شرح بود 5 دقیقه دناتوراسیون اولیه در 95 درجه سلسیوس، سپس محصولات طی 35 سیکل (دناتوراسیون در 35 درجه سلسیوس برای 30 ثانیه، اتصال در 58 درجه سلسیوس برای هشت دقیقه و گسترش در 72 درجه سلسیوس برای 30 ثانیه) تکثیر یافتند. چهار میکرولیتر از محصولات واکنش زنجیره پلیمراز در ژل آگارز دو درصد الکتروفورز شده و سپس با رنگ آمیزی اتیدیوم بروماید درصد مشاهده شدند. در این بخش از نشانگر DNA استاندارد 800-8500 جفت باز شرکت متابیون استفاده شد.
جدول 1: توالی پرایمرهای مربوط به ردیابی ژن srRNA16، inv A, stn spv, و sefA
| ژن | توالی پرایمر(3-5) | اندازه محصول(bp) |
| 16srRNA | S1 GCCGTACACGACCTTATAGA S4 ACCGTACACGACCTTATAGA |
250 |
| spv | S1: GCCGTACACGAGCTTATAGA S4: ACCTACAGGGGCACAATAAC |
274 |
| inv A | F CAGTGGACATAAGCCTGTTC R: TCA TCG CAC CGT CAA AGG AAC C |
284 |
| sefA | SEFA2: GCAGCGGTTACTATTGCAGC TGTGACAGGGACATTTAGCGُ SEFA2 |
331 |
| stn | F: CTT TGG TCG TAA AAT AAG GCG R: TGC CCA AAG CAG AGA GAT TC |
260 |
با توجه دمای انیلینگ و اندازه باند ژن‌های موردنظر ژن‌های inv A, stn spv, و sefA به‌صورت جداگانه یکدیگر مورد بررسی قرار گرفتند. توالی پرایمرهای مورداستفاده جهت ردیابی ژن‌های مذکور در جدول شماره 1 نشان داده‌شده است. جهت ردیابی ژن‌های inv A, stn spv, و sefA واکنش PCR در حجم نهایی 25 میکرولیتر متشکل از DNA استخراج‌شده، PCR buffer 10x، Mix dNTP (mM 10(، (mM50)Mgcl2 ، پرایمرهای F و R، آنزیم Smar Taq DNA Polymerase و آب مقطر صورت گرفت.
نتـایج
بررسی‌های میکروبیولوژی مطالعه حاضر، باهدف جداسازی سالمونلا انتریتیدیس از گوشت قرمز عرضه‌شده به بازار مصرف شهرستان شهرکرد و بررسی خصوصیات مولکولی از قبیل فراوانی ژن‌های حدت در این ایزوله‌ها صورت گرفت. در این تحقیق از 300 نمونه گوشت قرمز موردبررسی در بررسی‌های بیوشیمیایی و مولکولی 37 مورد (33/12 درصد) سالمونلا انتریتیدیس تشخیص داده شد.
ردیابی ژن 16srRNA سالمونلا انتریتیدیس
در ردیابی ژن 16srRNA سالمونلا انتریتیدیس پس از استخراج DNA و بررسی کیفیت DNA های استخراج‌شده روی ژل آگارز یک درصد به‌منظور تشخیص قطعی باکتری سالمونلا انتریتیدیس در حضور توالی ژن 16srRNA، باکتری‌های جداشده موردبررسی قرار گرفتند. تمامی نمونه‌ها با داشتن باند 250 جفت بازی مثبت تشخیص داده شدند.
ردیابی ژن‌های inv A, stn spv, و sefA
از 37 ایزوله سالمونلا انتریتیدیس موردبررسی ژن‌های inv A و stn در تمامی موارد (100درصد)، spvA در 28 ایزوله (67/75 درصد) و ژن sefA در 20 ایزوله (54 درصد) برآورد گردید (شکل 1-4).
شکل 1: الکتروفورز محصول PCR ژن spv سالمونلا انتریتیدیس. شماره 1: مارکر 100 جفت بازی فرمنتاز. ستون‌های2 و 3: نمونه های مثبت دارای باند 274 جفت بازی. ستون 4: کنترل منفی.
شکل 2: الکتروفورز محصول PCR ژن sef سالمونلا انتریتیدیس. شماره 1: مارکر 100 جفت بازی فرمنتاز. ستون‌های 2 و 3: نمونه های مثبت .دارای باند 331 جفت بازی ستون 4: کنترل منفی.
شکل 3: الکتروفورز محصول PCR ژن stn سالمونلا انتریتیدیس. شماره 1: مارکر 100 جفت بازی فرمنتاز. ستون‌های 2-5: نمونه های مثبت دارای باند 260 جفت بازی. ستون 4: کنترل منفی.
شکل 4: الکتروفورز محصول PCR ژن inv A سالمونلا انتریتیدیس. شماره 1: مارکر 100 جفت بازی فرمنتاز. ستون‌های 2-5 نمونه های مثبت دارای باند 284 جفت بازی.
بحث
باکتری سالمونلا یکی از شایع‌ترین پاتوژن‌های منتقله از راه مواد غذایی است که در انسان و حیوان ایجاد بیماری می‌نماید. محصولات گوشتی آلوده، منبع اصلی سالمونلا معرفی‌شده‌اند و به گزارش سازمان بهداشت جهانی، سالیانه بالغ بر 16 تا 33 میلیون مورد بیمار و 500 تا 600 هزار مرگ ناشی از سالمونلا اتفاق می‌افتد. این مسئله به‌عنوان یک معضل بزرگ بهداشتی در کشورهای درحال‌توسعه ازجمله کشور ما مطرح می‌باشد. سالمونلا تیفی‌موریوم شایع‌ترین سروتایپ جدا شده از انسان است. از این‌رو تشخیص به‌موقع و درست این باکتری در مواد غذایی و افراد مشکوک به آلودگی ضروری به نظر می‌رسد. آلودگی به سالمونلا در گوشت گاو از سال 1970 با فراوانی 6/2 درصد در ایران موردتوجه محققان قرار گرفت و سالمونلا تیفی موریوم به‌عنوان یکی از عوامل بیماری‌های ناشی از مصرف مواد غذایی آلوده گزارش شد. در مطالعه حاضر از 300 نمونه گوشت قرمز موردبررسی، 37 مورد (33/12 درصد) سالمونلا انتریتیدیس شناسایی شد. درحالی‌که در تحقیق انجام‌شده توسط نصرتی و همکاران در 2012 به‌منظور بررسی شیوع سروتیپ‌های سالمونلا تیفی‌موریوم، تیفی و اینتریتیدیس در مواد غذایی در مرکز درمانی بیمارستان مفید آلودگی گوشت گاو به سالمونلا 8/8 درصد گزارش گردید (12) و در تحقیق انجام‌شده توسط Maharjan و همکاران میزان شیوع سالمونلا در گوشت مرغ، 5/14درصد، بوفالو 5/13درصد، و بز 3/3درصد گزارش شد (13). گزارش‌ها حاکی از متفاوت بودن میزان آلودگی به ساالمونلا در نمونه‌های مختلف گوشت می‌باشد به‌طوری‌که لو و همکاران و استسونس و همکاران در ویتنام و سنگال گزارش کردند که 9/48 درصد از نمونه‌های گوشت مرغ و 43 درصد از نمونه‌های گوشت گاو به سالمونلا می‌باشند که نسبت به نتایج حاصل از تحقیق ما بیشتر می‌باشد (14). این مطلب بیانگر آن است که میزان فراوانی و جداسازی سالمونلا برحسب نوع گوشت، منطقه جغرافیایی، متدولوژی به‌کاررفته بسیار متغیر می‌باشد. Nagva و همکاران در مطالعه‌ای در 2012، در یونان آلودگی به گونه‌های سالمونلا را در جوجه‌های گوشتی 4/1درصد، در گوشت مرغ فریز شده چهار درصد و در افرادی که مسمومیت غذایی داشتند 10درصد گزارش کردند (15). تفاوت در میزان آلودگی به سالمونلا در مطالعات انجام‌شده توسط محققین مختلف می‌تواند به علت تفاوت در روش نمونه‌گیری باشد. سالمونلا انتریکا سرووار تیفی موریوم و سالمونلا انتریکا سرووار انتریتیدیس ازجمله سرووارهای بسیار مهم منتقله از راه مواد غذایی می‌باشند که در زمینه‌ی جداسازی این سرووارها تحقیقات متعددی صورت گرفته است. در بررسی انجام‌شده توسط جمشیدی و همکاران در مشهد آلودگی به سالمونلا تیفی‌موریوم در لاشه‌های مرغ 6/1درصد گزارش گردید که با نتایج حاصل از تحقیق ما هم‌خوانی دارد (6). در پژوهش انجام‌شده توسط سلطان دلال و همکاران که روی نمونه‌های گوشت مرغ و قرمز صورت گرفت، 8/47 درصد از نمونه‌های گوشت مرغ و 8/28 درصد از نمونه‌های گوشت قرمز به سالمونلا آلوده بودند. در این بررسی سروتیپ غالب مربوط به سالمونلا تامپسون (9/54 درصد) و سالمونلا انتریتیدیس (8/9 درصد) بوده است (16).
عوامل ویرولانس در سالمونلاها ممکن است کروموزومی یا پلاسمیدی باشند پلاسمیدهای بزرگ با اندازه 285-50 کیلو باز بسته به سرووار در سالمونلاها شناخته‌شده‌اند. در تحقیق حاضر از 37 ایزوله سالمونلا انتریتیدیس موردبررسی ژن‌های inv A و stn در تمامی موارد (100درصد)، spvA در28 ایزوله (67/75 درصد) و ژن sefA در 20 ایزوله (54 درصد) برآورد گردید. در تحقیق انجام‌شده توسط Chaudhary و همکاران که بر روی 270 نمونه گوشت صورت گرفت، در 37 نمونه (7/13 درصد) آلودگی به سالمونلا گزارش گردید که 13 نمونه (13/35 درصد) آلودگی به سالمونلا انتریتیدیس و در 24 نمونه آلودگی به سالمونلا تایفی موریوم گزارش گردید.در این تحقیق مشابه تحقیق ما ژن‌های inv A و stn در تمامی ایزوله‌ها گزارش گردیدند. درصورتی‌که ژن spvR در ایزوله‌های سالمونلا انتریتیدیس در 10 ایزوله (92/76 درصد) گزارش گردید (17). ژن‌های spv[3] تقریباً در تمامی جدایه‌های طبیعی سالمونلاهای تطابق یافته با میزبان حیوانی یافت می‌شوند. در تحقیق حاضر ژن spv (67/75 درصد) گزارش گردید که یافته‌های سایر محققان نیز حاکی از فراوانی بالای این ژن در ایزوله‌های سالمونلا انتریتیدیس می‌باشد. درخشنده و همکاران حضور سه ژن spvB، spvC و spvR را در 60 سروتایپ سالمونلا جداشده از منابع مختلف موردبررسی قراردادند. فراوانی ژن‌های یادشده به ترتیب 3/43 ، 3/73 و 6/46 درصد گزارش شد (18). در تحقیق امینی و همکاران که بر روی 1001 نمونه طیور صورت گرفت در 68 مورد آلوده به سالمونلا گزارش شد. 35 )51درصد( مورد به‌عنوان سالمونلا انتریتیدیس شناخته شدند. حضور ژن‌های spv در سالمونلا انتریتیدیس 6/88 درصد برآورد گردید (19). در تحقیق حاضر از 37 ایزوله سالمونلا انتریتیدیس موردبررسی ژن sefA در 20 ایزوله (54 درصد) گزارش گردید. در تحقیق مرشد و پیغمبری مشخص گردید ژن sefA از پتانسیل بالایی به‌عنوان یک شاخص تشخیصی و اپیدمیولوژیک برخوردار است (20). در مطالعه‌ای که Oliveira و همکاران در سال 2003 در برزیل بر روی حضور ژن‌های invA ، spvR و spvC در سالمونلاهای جداشده از منابع موردبررسی شامل طیور، خوک، انسان و غذا انجام شد، فراوانی ژن‌های spvR و spvC به ترتیب 2/91 و 2/90 درصد گزارش شد (21و 22).
نتیجه گیری کلـی و پیشنهادها
گوشت و تخم پرندگان و فرآورده‌های آنها همیشه به‌عنوان منابع اصلی سالمونلاها در مسمومیت‌های غذایی انسان مطرح بوده‌اند، لذا تشخیص این عوامل میکروبی در پیشگیری از گسترش آلودگی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می‌باشد. سالمونلا یکی از مهم‌ترین علت‌های شیوع بیماری‌های ناشی از غذا در جهان است. مهم‌ترین سروتیپ جداشده از انسان سالمونلا تیفی موریوم و انتریتیدیس است. بنابراین، کنترل میکروبی مواد غذایی اهمیت خاصی دارد. سالمونلوز از بیماری‌های عفونی مشترک بین انسان و دام می‌باشد و افزایش شیوع آن بین انسان و حیوان، مخصوصاً در دهه‌های اخیر، اهمیت بیماری را دوچندان می‌نماید. برای جلوگیری از آلودگی سالمونلا، برنامه‌های نظارتی موردنیاز است.
تقـدیر و تشـکر
از تمامی کسانی که در نگارش این مقاله یاری رساندهاند تشکر مینماییم.
تعارض منافع
هیچگونه تضاد منافعی بین نویسندگان وجود ندارد و این مقاله با اطلاع و هماهنگی آنها ارسال شده است.
مرور کتاب: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
بهداشت مواد غذایی
دریافت: 1401/3/11 | پذیرش: 1401/3/28 | انتشار: 1401/3/30
دریافت: 1401/3/11 | پذیرش: 1401/3/28 | انتشار: 1401/3/30
فهرست منابع
1. Carter GR. Essentials of veterinary bacteriology and mycology. Essentials of veterinary bacteriology and mycology. 1982.
2. Besser JM. Salmonella epidemiology: A whirlwind of change. Food microbiology. 2018. [DOI:10.1016/j.fm.2017.08.018] [PMID]
3. de Freitas CG, Santana ÂP, da Silva PH, Gonçalves VS, Barros MD, Torres FA, Murata LS, Perecmanis S. PCR multiplex for detection of Salmonella Enteritidis, Typhi and Typhimurium and occurrence in poultry meat. International journal of food microbiology. 2010;139(1-2):15-22. [DOI:10.1016/j.ijfoodmicro.2010.02.007] [PMID]
4. Faramarzi T, Jonidi Jafari A, Dehghani S, Mirzabeygi M, Naseh M, Rahbar Arasteh H. A survey on Bacterial Contamination of Food Supply in the West of Tehran. Journal of Fasa University of Medical Sciences. 2012 10;2(1):11-8.
5. Hosseinpour, Mohsen, Azar Sabokbar, Amir Bakhtiari, and Shahnaz Parsa. "Comparison of bacterial culture, ELISA and PCR techniques for detection of salmonella in poultry meat samples collected from Tehran. Journal of microbial world. 2013;6(1):62-72.
6. Jamshidi A, Bassami M.R and Afshari- Nic, S.. Identification of Salmonella Spp. And Salmonella typhimurium by a multiplex PCR- based assay Form poultry Carcasses in Mashhad Iran. International Journal of Veterinary Research. 2009;3(1):43-48.
7. Foley SL, Lynne AM. Food animal-associated Salmonella challenges: pathogenicity and antimicrobial resistance. Journal of animal science. 2008;86(suppl_14):E173-87. [DOI:10.2527/jas.2007-0447] [PMID]
8. Solhan S, Chan PP, Kurupatham L, Foong BH, Ooi PL, James L, Phua L, Tan AL, Koh D, Goh KT. An outbreak of gastroenteritis caused by Salmonella enterica serotype Enteritidis traced to cream cakes. Western Pacific Surveillance and Response Journal: WPSAR. 2011;2(1):23. [DOI:10.5365/wpsar.2010.1.1.001] [PMID] [PMCID]
9. Farzan A, Friendship RM, Dewey CE. Evaluation of enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA) tests and culture for determining Salmonella status of a pig herd. Epidemiology & Infection. 2007;135(2):238-44 [DOI:10.1017/S0950268806006868] [PMID] [PMCID]
10. Ghorbani ranjbary A. Study of Drug Resistance in Salmonella spp. Isolated from Native Eggs of Iran's Southern Region. Journal of pure and applied microbiology. 2015;9:175-179.
11. Nietfeld JC, Tyler DE, Harrison LR, Cole JR, Latimer KS, Crowell WA. Invasion of enterocytes in cultured porcine small intestinal mucosal explants by Salmonella choleraesuis. American journal of veterinary research. 1992;53(9):1493-9.
12. Somea J. Molecular identification of plasmid virulence genes spv in Salmonella enteritidis isolated from poultry samples in Saveh. Veterinary Researches & Biological Products. 2016 21;29(2):2-7.
13. Nosrati S, Sabokbar A, Dezfolian M, Tabarrai B. & Fallah F. Prevalence of Salmonella typhimurium, typhi and enteritidis in food in Mofid hospital. Research in medicine. 2011;36(1):43-48.
14. Nayebi N, Ghorashi S A, Harzandi N, Shamsara M, Tabarai B, Bakhtiari A. Diagnostic value of PCR method for detection of Salmonella enteritidis contamination in poultry products in Karaj. Medical sciences. 2011; 21(1):32-37.
15. Krzyzanowski, Flávio, et al. Quantification and characterization of Salmonella spp. isolates in sewage sludge with potential usage in agriculture. BMC microbiology. 2014;14(1):1-9. [DOI:10.1186/s12866-014-0263-x] [PMID] [PMCID]
16. Cortez A, Carvalho A, Ikuno A, Bürger K. Vidal-Martins, A. Identification of Salmonella spp. isolates from chicken abattoirs by multiplex-PCR. Research in veterinary science. 2006;81:340-344. [DOI:10.1016/j.rvsc.2006.03.006] [PMID]
17. Ziemer CJ, Steadham SR. Evaluation of the specificity of Salmonella PCR primers using various intestinal bacterial species. Letters in applied microbiology. 2003;37(6):463-9. [DOI:10.1046/j.1472-765X.2003.01430.x] [PMID]
18. Maharjan M, Joshi V, Joshi DD, Manandhar P. Prevalence of Salmonella species in various raw meat samples of a local market in Kathmandu. Annals of the New York Academy of Sciences. 2006;1081(1):249-56. [DOI:10.1196/annals.1373.031] [PMID]
19. Huong LQ, Reinhard F, Padungtod P, Hanh TT, Kyule MN, Baumann MP, Zessin KH. Prevalence of Salmonella in retail chicken meat in Hanoi, Vietnam. Annals of the New York Academy of Sciences. 2006;1081(1):257-61. [DOI:10.1196/annals.1373.032] [PMID]
20. Rabie NS, Khalifa NO, Radwan ME, Afify JS. Epidemiological and molecular studies of Salmonella isolates from chicken, chicken meat and human in Toukh, Egypt. Global Veterinaria. 2012;8(2):128-32.
21. Soltan Dalal MM, Taremi M, Gachkar L, et al. Characterization of antibiotic resistant patterns of salmonella serotypes isolated from beef and chicken samples in tehran. Jundishapur journal of microbiology. 2009;2(4 (S.N. 5)):124-131.
22. Chaudhary JH, Nayak JB, Brahmbhatt MN, Makwana PP. Virulence genes detection of Salmonella serovars isolated from pork and slaughterhouse environment in Ahmedabad, Gujarat. Veterinary world. 2015;8(1):121. [DOI:10.14202/vetworld.2015.121-124] [PMID] [PMCID]
23. Derakhshandeh A, Firouzi R, Khoshbakht R. Association of three plasmid-encoded spv genes among different Salmonella serotypes isolated from different origins. Indian journal of microbiology. 2013;53(1):106-10. [DOI:10.1007/s12088-012-0316-5] [PMID] [PMCID]
24. Amini, K. Prevalence of antibiotic resistance genes in Salmonella enteritidis isolated from animal and human and determining their antibiotic resistance patterns. Journal of comparative pathobiology Iran 2016;12(4(51)):1733-1740.
25. Morshed R, Peyghambari SM. Distribution Of Sefa Gene Among Salmonella Enteritidis Isolates From Poultry Sources And Potential As Diagnostic And Epidemiological Tools. Journal of veterinary research 2008;63:229-34.
26. Oliveira SD, Rodenbusch CR, Michael GB, Cardoso MI, Canal CW, Brandelli A. Detection of virulence genes in Salmonella Enteritidis isolated from different sources. Brazilian Journal of Microbiology. 2003;34:123-4. [DOI:10.1590/S1517-83822003000500042]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
اخلاق نشر
این نشریه با احترام به قوانین اخلاق در نشریات تابع قوانین کمیتۀ اخلاق در انتشار (COPE) می باشد و از آیین نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی پیروی می نماید.
