دانشگاه آزاد شهرکرد ، mehdibahman25@yahoo.com
| چکیده (HTML) (272 مشاهده)
متن کامل: (13 مشاهده)
مقدمه
بیماریهای منتقله از مواد غذایی، یکی ازاساسیترین مشکلات موجود در جوامع بشری است (1 و 2). یکی از مهم ترین عوامل موثر در انتقال و ایجاد بیماریهای منتقله از غذا، روش تهیه، توزیع و نگهداری مواد غذایی میباشد که باید به صورت بهداشتی تولید شده و با کیفیت خوب دراختیار مصرف کننده قرار بگیرند (3). شیر و فرآوردههای لبنی یکی از محصولات غذایی پرطرفدار میباشند .شیر و لبنیات دارای مواد مغذی زیادی بوده و شامل ترکیباتی از جمله پروتئین، چربی، کلسیم، قند، فسفر و دیگر مواد مغذی ضروری میباشند. بدلیل ترکیبات مغذی بالا و همچنین میزان مصرف روزانه زیاد این محصولات، تولید با کیفیت، بهداشتی و ایمن شیر و فرآوردههای آن امری ضروری است (4).
شیر و فرآوردههای آن میتوانند توسط عوامل باکتریایی زیادی آلوده شوند. از جمله این باکتری‌ها می‌توان به لیستریا[1] ،کوکسیلا بورنتی[2] اشرشیاکلی [3]، مایکوباکتریوم بویس[4]،سالمونلا تیفی موریوم [5]و کمپیلوباکتر[6] اشاره کرد (1و 5).
باکتری کمپیلوباکتر یکی از عوامل آلوده‌کننده شیر و لبنیات است (6). به بیماری ناشی کمپیلوباکتر ، کمپیلوباکتریوزیس گفته میشود. کمپیلوباکتر میتواند بیماریهای دیگری از جمله مننژیت و سندرم گیلن باره را ایجاد کند (7).
کمپیلوباکتر ، باکتری گرم منفی بوده و در شرایط میکروآئروفیلیک به خوبی رشد میکند. باکتری کمپیلوباکتر علل عمده گاستروانتریت در کشورهای رو به توسعه و توسعه نیافته میباشد. از آنجا که افراد با سنین پایین‌تر ازجمله کودکان و افراد با ایمنی ضعیف گروههای حساستری به اکثر بیماریهای غذایی میباشند، باکتری کمپیلوباکتر نیز موجب مرگ کودکان حتی در کشورهای توسعه یافتهای نظیر آمریکا میشود (8).
مهمترین گونههای بیماری‌زای کمپیلوباکتر ، گونههای گرمادوست کمپیلوباکتر ژژونی [7]و کمپیلوباکتر کلای [8] است. امروزه شیوع بیماریهای ناشی از کمپیلوباکتر بسیار بالا بوده و این باکتری از اهمیت زیادی در حیطه بیماریهای منتقله از غذا برخوردار میباشد (9).
امروزه استفاده از روشهای تشخیصی از جمله روشهای مولکولی بر پایه واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) روش تشخیصی بسیار خوبی جهت شناسایی و ردیابی باکتری‌ها و عوامل بیماریزا در مواد غذایی است. روش PCRدارای دقت و حساسیت بالایی است (10). این تحقیق به منظور بررسی وجود باکتری کمپیلوباکتر در نمونههای شیرخام و پنیر محلی گوسفندی تولید شده در شهرستان فارسان به روش PCR بر روی 20 نمونه شیر و 20 نمونه پنیر انجام شده است.
مواد و روشها
نمونه‌گیری
در این مطالعه مجموعاً 20 نمونه شیر خام و پنیر گوسفند از دامداری‌های استان چهارمحال و بختیاری از مهر ماه تا اسفند ماه 1390 جمع‌آوری (هر نمونه مربوط به یک رأس دام بوده است) و در مجاورت یخ و در شرایط استریل به آزمایشگاه میکربیولوژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد منتقل گردید و حداکثر شش ساعت پس از نمونه‌گیری از نظر حضور گونههای کمپیلوباکتر مورد آزمایش قرار گرفتند.
استخراج DNA
جهت استخراج DNA از کیت سیناکلون با شماره کاتالوگ ٦٠٠١EX استفاده گردید (شرکت سیناکلون،ایران). ml ٥/١ پلی‌‌پروپیلن به μl ١٠٠ از نمونه شیر خام اضافه شد. سپس μl ٤٠٠ Lysis buffer نیز اضافه گردید و به مدت ٢٠ ثانیه ورتکس انجام گرفت . μl ٣٠٠ Percipiation solution نیز اضافه گردید و به مدت پنج ثانیه ورتکس انجام شد. سپس محلول به ستون استخراج انتقال داده شد. سپس سانتریفیوژ (دور rpm ١٢٠٠٠ بمدت یک دقیقه) انجام شد. پس از آن محلول عبوری دور ریخته شد. ستون را با μl ٤٠٠ Wash buffer دو مرتبه شستشو داده و به مدت یک دقیقه سانترفیوژ با دور rpm ١٣٠٠٠ انجام گرفت. سپس ستون را به یک میکروتیوب دو میلی‌‌لیتری منتقل و μl ٣٠ Ellution buffer به آن اضافه گردید و به مدت سه-پنج دقیقه در دمای ٦٥ درجه سانتی‌‌گراد گرمخانه گذاری شد. سپس جهت بدست آوردن DNA به مدت یک دقیقه سانتریفیوژ با دور rpm ١٣٠٠٠ انجام گرفت. سپس DNA استخراج شده در دمای ٢٠- درجه سانتی‌‌گراد جهت آزمون‌های مولکولی نگهداری شد.
تشخیص مولکولی
پس از استخراج DNA ، واکنش PCR با استفاده از پرایمرهای اختصاصی انجام شد (جدول ١). مخلوط واکنش PCR شامل ng ١٠٠ از DNA استخراج شده، μl ٥/٢ از محلول PCR buffer با غلظت ١٠ برابر mM) ٧٥ تریس هیدروکلراید، mM ٢ کلرید منیزیم، mM ٥٠ کلرید پتاسیم، mM ٢٠ آمونیوم سولفات)، mM ٢/٠ ) dNTPs شرکت بایونیر، کره جنوبی )، U ٥/١Bioneer, South ) AmpliTaq polymerase (Korea و pmol ١٠ از هر پرایمر (Takapouzist, Iran) و در نهایت حجم مخلوط واکنش با آب مقطر استریل دیونیزه به μl٢٥ رسانیده شد. دستگاه ترموسایکلر (USA MJ mini,BioRad) در شرایط مطلوب تنظیم گردید. برنامه حرارتی نیز شامل: واسرشت سازی اولیه در دمای ٩٤ درجه سانتی‌‌گراد به مدت چهار دقیقه، سپس ٣٥ سیکل واسرشت سازی در دمای ٩٤ درجه سانتی‌‌گراد به مدت یک دقیقه، اتصال پرایمر به مدت یک دقیقه مطابق با دمای ذکر شده در جدول ١، مرحله بسط در دمای ٧٢ درجه سانتی گراد یک دقیقه و در آخر ٧٢ درجه سانتی‌‌گراد به مدت هفت دقیقه. در نهایت محصول مورد نظر بر روی ژل آگارز ٥/١ درصد (شرکت سیناکلون، ایران) ردیابی گردید.
جدول 1. پرایمر های استفاده شده برای تشخیص Campylobacter jejuni ، Campylobacter coli
نتـایج
در این تحقیق از مجموع 20 نمونه شیر خام دو نمونه (10 درصد) آلوده به Campylobacter بوده و در 20 نمونه پنیر محلی آلودگی با Campylobacter مشاهده نشده است (جدول 2).
جدول 2. تعداد و درصد موارد آلودگی به گونههای Campylobacter در نمونههای شیر خام و پنیر گوسفندی شهرستان فارسان
بحث
تحقیقات وسیعی در مورد وجود کمپیلوباکتر در شیر و لبنیات صورت گرفته که نشان‌دهنده میزان زیاد آلودگی به کمپیلوباکتر در شیر خام میباشد. در این مطالعه نیز آلودگی شیر خام به کمپیلوباکتر میزان 10 درصد است که با تحقیقات دیگر محققان مطابقت دارد.
در مطالعه خوشبخت و همکاران (2022)، از مجموع100 نمونه شیر خام گاو جمع‌آوری شده از سکوهای جمع‌آوری شیر در استان مازندران، هفت نمونه (هفت درصد) آلوده به باکتری کمپیلوباکتر ژژونی بودند و نمونه مثبتی از کمپیلوباکتر کلای مشاهده نشد (1).
در مطالعه دبیری و همکاران (1394) ، 72 نمونه شیر خام در تابستان از سکوهای شیر خام در شهرستان آمل جمع‌آوری شد. شناسایی فنوتیپی جنس کمپیلوباکتر و گونه کمپیلوباکتر ژژونی به وسیله روشهای آزمایشگاهی میکروبی و شناسایی مولکولی این باکتری به وسیله واکنش زنجیرهای پلی مراز چندگانه (M-PCR) انجام شد. نتایج نشان داد که از72 نمونه، 88/13 درصد نمونهها آلوده به گونه کمپیلوباکتر ژژونی و 77/2 درصد نمونهها آلوده به جنس کمپیلوباکتر بودند (6).
توکلی واسکس و همکاران (1391)، تعداد 138 نمونه شیر از مراکز جمع‌آوری شیر شهرستان آمل در فصلهای مختلف سال 1389 جمع آوری کردند و میزان شیوع فصلی کمپیلوباکتر ژژونی و کمپیلوباکترکلای را با روش M-PCR را مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد که در فصل بهار، کمپیلوباکتر ژژونی 6/6 درصد و کمپیلوباکتر کلای 5/1 درصد، در فصل تابستان کمپیلوباکتر ژژونی 6/11درصد و کمپیلوباکتر کلای 2/2 درصد، در فصل زمستان کمپیلوباکتر ژژونی 9/2درصد و کمپیلوباکتر کلای 8/0درصد تشخیص داده شدند (11).
ال‌زمکان و همکاران (2016) ، میزان شیوع کمپیلوباکتر ژژونی و کمپیلوباکتر کلای در شیرخام و لبنیات مانند پنیر و ماست را با استفاده از روش مولکولی بررسی کردند. نتایج نشان داد ازمجموع 150 نمونه شیرخام، پنیر و ماست (از هر محصول 50 نمونه)، 37 نمونه (6/24 درصد) آلوده به کمپیلوباکتر بودند که میزان آلودگی کمپیلوباکتر ژژونی در شیر20 درصد ، در پنیر14درصد و در ماست هشت درصد ، گزارش گردید و نمونه مثبتی از کمپیلوباکتر کلای گزارش نشد (12).
مودی و همکاران (2015) ، میزان شیوع باکتری کمپیلوباکتر در شیر خام و محصولات لبنی را با استفاده از روش مولکولی بررسی کردند. از مجموع 280 نمونه (85 نمونه شیر بوفالو، 65 نمونه شیر گاو، 30 نمونه بستنی، 30 نمونه پنیر و30 نمونه از نوعی پنیر کاتیج هندی)، گونههای کمپیلوباکتر در هفت نمونه شیر خام (91/2 درصد) مثبت اعلام شد که تمام موارد جدا شده گونه کمپیلوباکتر ژژونی بوده کمپیلوباکترکلای در هیچکدام از نمونهها شناسایی نشد (13).
نتیجه‌گیری کلـی و پیشنهادها
امروزه سریع ترین روش جهت تشخیص این باکتری روشهای مبنی بر واکنش زنجیرهای پلیمراز میباشد و انواع این روشها نیز به نوبه خود حساسیت و ویژگی‌های مختلف دارند. از جمله مزیت‌های روشهای مولکولی از جمله واکنش زنجیرهای پلیمراز این است که حساسیت و اختصاصیت بسیار بالاتری نسبت به روشهای متداول آزمایشگاهی و کشت دارند. شناسایی میکروارگانیسم به وسیله این روشها بسیار دقیق تر و قابل اعتمادتر است، زیرا باکتری طی فرآیند کشت ممکن است از بین رفته و به درستی تشخیص داده نشود، در نتیجه موارد مثبت بسیاری از دست داده میشود، اما روش واکنش زنجیرهای پلی مراز به نوعی انگشت نگاری میکروبی بوده و حتی وجود حداقل باکتری را در نمونه تشخیص میدهد. شناسایی این باکتری در مواد غذایی میتواند راهی جهت شناسایی منبع شیوع عفونت‌های حاصل از این باکتری و بنابراین یکی از مراحل مهم پیشگیری از بیماریهای حاصله از کمپیلوباکتر به شمار رود. بنابراین این نوع مسائل در مطالعات بعدی می‌بایست بیشتر مورد توجه باشد و در رفع آن کوشش بیشتری صورت گیرد. در انتها با توجه به این نکته که غذای سالم و مغذی مهمترین منبع انرژی انسان میباشد و میکروب‌ها نیز برای رشد نیاز به مواد مغذی دارند، بنابراین تشخیص عوامل بیماریزا و راه‌های آلوده شدن مواد غذایی الزامی است. با توجه به این موارد، این مطالعه میتواند با تعیین میزان فراوانی این باکتری در شیر و پنیر هشداری جهت رعایت اصول مختلف بهداشتی، جستجوی راهکارهای مناسب برای کاهش آلودگی شیر در مراکز جمع آوری شیر خام، جلوگیری از ورود انواع آلودگی و تشخیص آلودگی جهت پیشگیری سریع‌تر در خطوط تولید شیر خام و اجرای اقدامات نظارتی در راستای حفظ بهداشت عمومی باشد. در این راستا جهت پیشگیری از آلودگی شیر خام و کاهش بار میکروبی آن، مراقبت از دام‌های شیری و حفظ سلامت آن در برابر بیماری‌ها، تجویز به موقع واکسن‌های دام، رعایت اصول بهداشتی در مراحل شیر دوشی و بعد از آن، شستشو و ضد عفونی کردن کلیه دستگاه‌های شیر دوشی پس از هر بار دوشیدن شیر و رعایت نظافت در محیط دامداری‌ها و کارگران توصیه میشود.
تقـدیر و تشـکر
از تمامی کسانی که در جمع‌آوری نمونه همکاری کردند سپاسگزاریم.
تعارض منافع
هیچگونه تضاد منافعی بین نویسندگان وجود ندارد و این مقاله با اطلاع و هماهنگی آنها ارسال شده است.
بیماریهای منتقله از مواد غذایی، یکی ازاساسیترین مشکلات موجود در جوامع بشری است (1 و 2). یکی از مهم ترین عوامل موثر در انتقال و ایجاد بیماریهای منتقله از غذا، روش تهیه، توزیع و نگهداری مواد غذایی میباشد که باید به صورت بهداشتی تولید شده و با کیفیت خوب دراختیار مصرف کننده قرار بگیرند (3). شیر و فرآوردههای لبنی یکی از محصولات غذایی پرطرفدار میباشند .شیر و لبنیات دارای مواد مغذی زیادی بوده و شامل ترکیباتی از جمله پروتئین، چربی، کلسیم، قند، فسفر و دیگر مواد مغذی ضروری میباشند. بدلیل ترکیبات مغذی بالا و همچنین میزان مصرف روزانه زیاد این محصولات، تولید با کیفیت، بهداشتی و ایمن شیر و فرآوردههای آن امری ضروری است (4).
شیر و فرآوردههای آن میتوانند توسط عوامل باکتریایی زیادی آلوده شوند. از جمله این باکتری‌ها می‌توان به لیستریا[1] ،کوکسیلا بورنتی[2] اشرشیاکلی [3]، مایکوباکتریوم بویس[4]،سالمونلا تیفی موریوم [5]و کمپیلوباکتر[6] اشاره کرد (1و 5).
باکتری کمپیلوباکتر یکی از عوامل آلوده‌کننده شیر و لبنیات است (6). به بیماری ناشی کمپیلوباکتر ، کمپیلوباکتریوزیس گفته میشود. کمپیلوباکتر میتواند بیماریهای دیگری از جمله مننژیت و سندرم گیلن باره را ایجاد کند (7).
کمپیلوباکتر ، باکتری گرم منفی بوده و در شرایط میکروآئروفیلیک به خوبی رشد میکند. باکتری کمپیلوباکتر علل عمده گاستروانتریت در کشورهای رو به توسعه و توسعه نیافته میباشد. از آنجا که افراد با سنین پایین‌تر ازجمله کودکان و افراد با ایمنی ضعیف گروههای حساستری به اکثر بیماریهای غذایی میباشند، باکتری کمپیلوباکتر نیز موجب مرگ کودکان حتی در کشورهای توسعه یافتهای نظیر آمریکا میشود (8).
مهمترین گونههای بیماری‌زای کمپیلوباکتر ، گونههای گرمادوست کمپیلوباکتر ژژونی [7]و کمپیلوباکتر کلای [8] است. امروزه شیوع بیماریهای ناشی از کمپیلوباکتر بسیار بالا بوده و این باکتری از اهمیت زیادی در حیطه بیماریهای منتقله از غذا برخوردار میباشد (9).
امروزه استفاده از روشهای تشخیصی از جمله روشهای مولکولی بر پایه واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) روش تشخیصی بسیار خوبی جهت شناسایی و ردیابی باکتری‌ها و عوامل بیماریزا در مواد غذایی است. روش PCRدارای دقت و حساسیت بالایی است (10). این تحقیق به منظور بررسی وجود باکتری کمپیلوباکتر در نمونههای شیرخام و پنیر محلی گوسفندی تولید شده در شهرستان فارسان به روش PCR بر روی 20 نمونه شیر و 20 نمونه پنیر انجام شده است.
مواد و روشها
نمونه‌گیری
در این مطالعه مجموعاً 20 نمونه شیر خام و پنیر گوسفند از دامداری‌های استان چهارمحال و بختیاری از مهر ماه تا اسفند ماه 1390 جمع‌آوری (هر نمونه مربوط به یک رأس دام بوده است) و در مجاورت یخ و در شرایط استریل به آزمایشگاه میکربیولوژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد منتقل گردید و حداکثر شش ساعت پس از نمونه‌گیری از نظر حضور گونههای کمپیلوباکتر مورد آزمایش قرار گرفتند.
استخراج DNA
جهت استخراج DNA از کیت سیناکلون با شماره کاتالوگ ٦٠٠١EX استفاده گردید (شرکت سیناکلون،ایران). ml ٥/١ پلی‌‌پروپیلن به μl ١٠٠ از نمونه شیر خام اضافه شد. سپس μl ٤٠٠ Lysis buffer نیز اضافه گردید و به مدت ٢٠ ثانیه ورتکس انجام گرفت . μl ٣٠٠ Percipiation solution نیز اضافه گردید و به مدت پنج ثانیه ورتکس انجام شد. سپس محلول به ستون استخراج انتقال داده شد. سپس سانتریفیوژ (دور rpm ١٢٠٠٠ بمدت یک دقیقه) انجام شد. پس از آن محلول عبوری دور ریخته شد. ستون را با μl ٤٠٠ Wash buffer دو مرتبه شستشو داده و به مدت یک دقیقه سانترفیوژ با دور rpm ١٣٠٠٠ انجام گرفت. سپس ستون را به یک میکروتیوب دو میلی‌‌لیتری منتقل و μl ٣٠ Ellution buffer به آن اضافه گردید و به مدت سه-پنج دقیقه در دمای ٦٥ درجه سانتی‌‌گراد گرمخانه گذاری شد. سپس جهت بدست آوردن DNA به مدت یک دقیقه سانتریفیوژ با دور rpm ١٣٠٠٠ انجام گرفت. سپس DNA استخراج شده در دمای ٢٠- درجه سانتی‌‌گراد جهت آزمون‌های مولکولی نگهداری شد.
تشخیص مولکولی
پس از استخراج DNA ، واکنش PCR با استفاده از پرایمرهای اختصاصی انجام شد (جدول ١). مخلوط واکنش PCR شامل ng ١٠٠ از DNA استخراج شده، μl ٥/٢ از محلول PCR buffer با غلظت ١٠ برابر mM) ٧٥ تریس هیدروکلراید، mM ٢ کلرید منیزیم، mM ٥٠ کلرید پتاسیم، mM ٢٠ آمونیوم سولفات)، mM ٢/٠ ) dNTPs شرکت بایونیر، کره جنوبی )، U ٥/١Bioneer, South ) AmpliTaq polymerase (Korea و pmol ١٠ از هر پرایمر (Takapouzist, Iran) و در نهایت حجم مخلوط واکنش با آب مقطر استریل دیونیزه به μl٢٥ رسانیده شد. دستگاه ترموسایکلر (USA MJ mini,BioRad) در شرایط مطلوب تنظیم گردید. برنامه حرارتی نیز شامل: واسرشت سازی اولیه در دمای ٩٤ درجه سانتی‌‌گراد به مدت چهار دقیقه، سپس ٣٥ سیکل واسرشت سازی در دمای ٩٤ درجه سانتی‌‌گراد به مدت یک دقیقه، اتصال پرایمر به مدت یک دقیقه مطابق با دمای ذکر شده در جدول ١، مرحله بسط در دمای ٧٢ درجه سانتی گراد یک دقیقه و در آخر ٧٢ درجه سانتی‌‌گراد به مدت هفت دقیقه. در نهایت محصول مورد نظر بر روی ژل آگارز ٥/١ درصد (شرکت سیناکلون، ایران) ردیابی گردید.
جدول 1. پرایمر های استفاده شده برای تشخیص Campylobacter jejuni ، Campylobacter coli
| منبع | Product size (bp) |
دمای آنیلینگ |
ژن هدف | قطعات پرایمر('3-'5) |
| 13 | 462 | 59 | 16SrRNA Campylobacter coli |
F: AAT-TGA-AAA-TTG-CTC-CAA-CTA-CG R:TGA-TTT-TAT-TAT-TTG-TAG-CAG-CG |
| 13 | 589 | 59 | 16SrRNA Campylobacter jejuni |
F: CTA-TTT-TAT-TTT-TGA-GTG-CTT-GTG R: GCT-TTA-TTT-GCC-ATT-TGT-TTT-ATT-A |
در این تحقیق از مجموع 20 نمونه شیر خام دو نمونه (10 درصد) آلوده به Campylobacter بوده و در 20 نمونه پنیر محلی آلودگی با Campylobacter مشاهده نشده است (جدول 2).
جدول 2. تعداد و درصد موارد آلودگی به گونههای Campylobacter در نمونههای شیر خام و پنیر گوسفندی شهرستان فارسان
| نوع نمونه | تعداد کل نمونه | تعداد نمونه آلوده | درصد نمونه آلوده | |
| شیر خام | 20 | 2 | 10 درصد | |
| پنیر محلی | 20 | 0 | 0 درصد |
بحث
تحقیقات وسیعی در مورد وجود کمپیلوباکتر در شیر و لبنیات صورت گرفته که نشان‌دهنده میزان زیاد آلودگی به کمپیلوباکتر در شیر خام میباشد. در این مطالعه نیز آلودگی شیر خام به کمپیلوباکتر میزان 10 درصد است که با تحقیقات دیگر محققان مطابقت دارد.
در مطالعه خوشبخت و همکاران (2022)، از مجموع100 نمونه شیر خام گاو جمع‌آوری شده از سکوهای جمع‌آوری شیر در استان مازندران، هفت نمونه (هفت درصد) آلوده به باکتری کمپیلوباکتر ژژونی بودند و نمونه مثبتی از کمپیلوباکتر کلای مشاهده نشد (1).
در مطالعه دبیری و همکاران (1394) ، 72 نمونه شیر خام در تابستان از سکوهای شیر خام در شهرستان آمل جمع‌آوری شد. شناسایی فنوتیپی جنس کمپیلوباکتر و گونه کمپیلوباکتر ژژونی به وسیله روشهای آزمایشگاهی میکروبی و شناسایی مولکولی این باکتری به وسیله واکنش زنجیرهای پلی مراز چندگانه (M-PCR) انجام شد. نتایج نشان داد که از72 نمونه، 88/13 درصد نمونهها آلوده به گونه کمپیلوباکتر ژژونی و 77/2 درصد نمونهها آلوده به جنس کمپیلوباکتر بودند (6).
توکلی واسکس و همکاران (1391)، تعداد 138 نمونه شیر از مراکز جمع‌آوری شیر شهرستان آمل در فصلهای مختلف سال 1389 جمع آوری کردند و میزان شیوع فصلی کمپیلوباکتر ژژونی و کمپیلوباکترکلای را با روش M-PCR را مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد که در فصل بهار، کمپیلوباکتر ژژونی 6/6 درصد و کمپیلوباکتر کلای 5/1 درصد، در فصل تابستان کمپیلوباکتر ژژونی 6/11درصد و کمپیلوباکتر کلای 2/2 درصد، در فصل زمستان کمپیلوباکتر ژژونی 9/2درصد و کمپیلوباکتر کلای 8/0درصد تشخیص داده شدند (11).
ال‌زمکان و همکاران (2016) ، میزان شیوع کمپیلوباکتر ژژونی و کمپیلوباکتر کلای در شیرخام و لبنیات مانند پنیر و ماست را با استفاده از روش مولکولی بررسی کردند. نتایج نشان داد ازمجموع 150 نمونه شیرخام، پنیر و ماست (از هر محصول 50 نمونه)، 37 نمونه (6/24 درصد) آلوده به کمپیلوباکتر بودند که میزان آلودگی کمپیلوباکتر ژژونی در شیر20 درصد ، در پنیر14درصد و در ماست هشت درصد ، گزارش گردید و نمونه مثبتی از کمپیلوباکتر کلای گزارش نشد (12).
مودی و همکاران (2015) ، میزان شیوع باکتری کمپیلوباکتر در شیر خام و محصولات لبنی را با استفاده از روش مولکولی بررسی کردند. از مجموع 280 نمونه (85 نمونه شیر بوفالو، 65 نمونه شیر گاو، 30 نمونه بستنی، 30 نمونه پنیر و30 نمونه از نوعی پنیر کاتیج هندی)، گونههای کمپیلوباکتر در هفت نمونه شیر خام (91/2 درصد) مثبت اعلام شد که تمام موارد جدا شده گونه کمپیلوباکتر ژژونی بوده کمپیلوباکترکلای در هیچکدام از نمونهها شناسایی نشد (13).
نتیجه‌گیری کلـی و پیشنهادها
امروزه سریع ترین روش جهت تشخیص این باکتری روشهای مبنی بر واکنش زنجیرهای پلیمراز میباشد و انواع این روشها نیز به نوبه خود حساسیت و ویژگی‌های مختلف دارند. از جمله مزیت‌های روشهای مولکولی از جمله واکنش زنجیرهای پلیمراز این است که حساسیت و اختصاصیت بسیار بالاتری نسبت به روشهای متداول آزمایشگاهی و کشت دارند. شناسایی میکروارگانیسم به وسیله این روشها بسیار دقیق تر و قابل اعتمادتر است، زیرا باکتری طی فرآیند کشت ممکن است از بین رفته و به درستی تشخیص داده نشود، در نتیجه موارد مثبت بسیاری از دست داده میشود، اما روش واکنش زنجیرهای پلی مراز به نوعی انگشت نگاری میکروبی بوده و حتی وجود حداقل باکتری را در نمونه تشخیص میدهد. شناسایی این باکتری در مواد غذایی میتواند راهی جهت شناسایی منبع شیوع عفونت‌های حاصل از این باکتری و بنابراین یکی از مراحل مهم پیشگیری از بیماریهای حاصله از کمپیلوباکتر به شمار رود. بنابراین این نوع مسائل در مطالعات بعدی می‌بایست بیشتر مورد توجه باشد و در رفع آن کوشش بیشتری صورت گیرد. در انتها با توجه به این نکته که غذای سالم و مغذی مهمترین منبع انرژی انسان میباشد و میکروب‌ها نیز برای رشد نیاز به مواد مغذی دارند، بنابراین تشخیص عوامل بیماریزا و راه‌های آلوده شدن مواد غذایی الزامی است. با توجه به این موارد، این مطالعه میتواند با تعیین میزان فراوانی این باکتری در شیر و پنیر هشداری جهت رعایت اصول مختلف بهداشتی، جستجوی راهکارهای مناسب برای کاهش آلودگی شیر در مراکز جمع آوری شیر خام، جلوگیری از ورود انواع آلودگی و تشخیص آلودگی جهت پیشگیری سریع‌تر در خطوط تولید شیر خام و اجرای اقدامات نظارتی در راستای حفظ بهداشت عمومی باشد. در این راستا جهت پیشگیری از آلودگی شیر خام و کاهش بار میکروبی آن، مراقبت از دام‌های شیری و حفظ سلامت آن در برابر بیماری‌ها، تجویز به موقع واکسن‌های دام، رعایت اصول بهداشتی در مراحل شیر دوشی و بعد از آن، شستشو و ضد عفونی کردن کلیه دستگاه‌های شیر دوشی پس از هر بار دوشیدن شیر و رعایت نظافت در محیط دامداری‌ها و کارگران توصیه میشود.
تقـدیر و تشـکر
از تمامی کسانی که در جمع‌آوری نمونه همکاری کردند سپاسگزاریم.
تعارض منافع
هیچگونه تضاد منافعی بین نویسندگان وجود ندارد و این مقاله با اطلاع و هماهنگی آنها ارسال شده است.
مرور کتاب: گزارش کوتاه |
موضوع مقاله:
بهداشت مواد غذایی
دریافت: 1402/4/27 | پذیرش: 1402/5/25 | انتشار: 1403/2/17
دریافت: 1402/4/27 | پذیرش: 1402/5/25 | انتشار: 1403/2/17
فهرست منابع
1. Rahem Khoshbakht1, Hamidreza Kazemeini1, Zahra Panahi 2022. Molecular detection of Campylobacter species and Salmonella spp. In cattle raw milk specimens in Mazandaran province. Iranian Journal of Food Science and Technology JFST No. 125, Vol. 19, July 2022. [In Persian]
2. Van Kessel JS, Karns JS, Perdue ML. 2003.Using a portable real-time PCR assay to detect Salmonella in raw milk. Journal of food protection. 66(10):1762-7.
https://doi.org/10.4315/0362-028X-66.10.1762 [DOI:10.4315/0362-028X-66.10.1762.] [PMID]
3. World Health Organization. 2015. World Health Day Kit 2015-From farm to plate, make food safe. WHO Regional Office for South-East Asia.
4. Rostrosa NK. 1973. Technology of milk and dairy products. (url={https://api.semanticscholar.org/CorpusID:99241766)
5. Oliver SP, Jayarao BM, Almeida RA. 2005. Foodborne pathogens in milk and the dairy farm environment: food safety and public health implications. Foodbourne Pathogens & Disease. 2(2):115-29.
https://doi.org/10.1089/fpd.2005.2.115 [DOI:10.1089/fpd.2005.2.115.] [PMID]
6. Dabiri A, Rouhi S, Nouri B, Zaboli F. 2016. The prevalance of Campylobacter genus and campylobacter jejuni species in raw milk collected from Amol by Multiplex-Polymerase chain reaction. Journal of Fasa University of Medical Sciences. 5(4):516-525. [In Persian]
7. Adedayo O, Kirkpatrick BD. 2008. Campylobacter jejuni infections: update on presentation, diagnosis, and management. Hospital Physician. 44(7):9.
8. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 2002. Preliminary FoodNet data on the incidence of foodborne illnesses-selected sites, United States, 2002. MMWR. Morbidity and mortality weekly report. 52(15):340-3.
9. Jay, J.M. 1996. Modern Food Microbiology, International Thomson Publishing. 556-559. [DOI:10.1007/978-1-4615-7473-6]
10. Strålin K, Bäckman A, Holmberg H, Fredlund H, Olcén P. 2005. Design of a multiplex PCR for Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Mycoplasma pneumoniae and Chlamydophila pneumonia to be used on sputum samples. Apmis. 113(2):99-111.
https://doi.org/10.1111/j.1600-0463.2005.apm1130203.x [DOI:10.1111/j.1600-0463.2005.apm1130203.x.] [PMID]
11. Tavakoli Vasks A, Karim G, Sharifi Soltani M, Nasiri D, Pourjafar H. 2012. Investigation of seasonal prevalence of Campylobacter jejuni and Campylobacter coli in raw milk of Amol by multiplex-polymerase chain reaction. 4(4): 82-86. [In Persian]
12. El-Zamkan MA, Hameed KG. 2016. Prevalence of Campylobacter jejuni and Campylobacter coli in raw milk and some dairy products. Veterinary World. 9(10):1147.
https://doi.org/10.14202/vetworld.2016.1147-1151 [DOI:10.14202/vetworld.2016.1147-1151.] [PMID] []
13. Modi S, Brahmbhatt MN, Chatur YA, Nayak JB. 2015. Prevalence of Campylobacter spp. in milk and milk products, their virulence gene profile and antibiogram. Veterinary World. 8(1):1.
https://doi.org/10.14202/vetworld.2015.1-8 [DOI:10.14202/vetworld.2015.1-8.] [PMID] []
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
اخلاق نشر
این نشریه با احترام به قوانین اخلاق در نشریات تابع قوانین کمیتۀ اخلاق در انتشار (COPE) می باشد و از آیین نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی پیروی می نماید.
